Wykorzystanie istniejących obiektów historycznych, tradycji lokalnych i wydarzeń kulturalnych, tworząc jeden spójny szlak tematyczny na terenie Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego – takie był cel opracowania wizerunkowego produktu turystycznego „Perły BOF”. Produkt powstał w ramach realizowanego przez Stowarzyszenie BOF, wspólnie z partnerem - Brzeski Uniwersytet Państwowy im. Aleksandra Puszkina na Białorusi – projektu "Razem otwieramy granice / We open border together / Открываем границу вместе".
Po szczegółowej analizie eksperta - dr inż. Romualda Ziółkowskiego z Wydziału Inżynierii Zarządzania Politechniki Białostockiej - wyodrębnionych zostało 10 produktów kluczowych, które zostały zgrupowane w trzy kategorie. Ich nazwy uwzględniają charakter produktów, spójność tematyczną i czas potrzebny na zwiedzanie. Są to: barokowy BOF (miasto Białystok i gmina Choroszcz), domy i dwory (gminy: Łapy, Juchnowiec Kościelny, Supraśl, Turośń Kościelna, Zabłudów) oraz rzemiosło (gminy: Czarna Białostocka, Dobrzyniewo Duże, Wasilków). Jest to punkt wyjścia zarówno do modyfikacji samego produktu, jak i rozwoju oferty turystycznej na terenie gmin Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego.
Istotą produktu turystycznego Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego jest kanalizowanie ruchu turystycznego (przemieszczania się turysty wzdłuż wyznaczonych tras) poprzez wiele atrakcyjnych, pośrednich punktów (na obszarze BOF). Punktami startowymi powinny być miejsca (miejscowości) dysponujące odpowiednio przygotowaną, dostosowaną do potrzeb podróżujących bazą turystyczną.
Ważne, że produkt wizerunkowy umożliwia zaspokojenie potrzeb różnych modeli podróżowania i wypoczynku (aktywno–kulturowy, pobytowo–poznawczy, edukacyjny, grupowy, indywidualny itp.). Z ofertą turystyczną powiązane są usługi specjalistyczne: przewozowe, transportowe, przewodnickie, edukacyjne. Warto też zaznaczyć możliwość tworzenia szlaków alternatywnych o charakterze przyrodniczo-religijno-krajoznawczym, przeznaczonych dla turystów rowerowych, pieszych, kajakowych i konnych.
Perły BOF zostały nie tylko opisane, ale już za nami inauguracja szlaku w dn 7-8 grudnia 2021 r.. Jako pierwsi cały szlak przemierzyli, wspólnie z ekspertem, koordynatorzy z naszych gmin, współpracujący na co dzień przy różnych działaniach. Uczestnicy spotkania mogli poznać genezą powstania szlaku, jego przebieg i sposób promocji poza granicami BOF. Ten zupełnie nowy szlak turystyczny będzie on promowany już niebawem, bo w przyszłym sezonie turystycznym. Nad całością i sprawną organizacją czuwał regionalny oddział PTTK w Białymstoku.
Perły BOF:
- Barokowy Białystok
Kluczowym produktem turystycznym miasta Białystok jest zespół pałacowo-parkowy Branickich. To jeden z najciekawszych zabytków Białegostoku, a jednocześnie jedna z najlepiej zachowanych rezydencji magnackich epoki saskiej na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Obecny kształt pochodzi z czasów Jana Klemensa Branickiego i odzwierciedla ambicje królewskie hetmana. Na fundamentach XVI-wiecznego zamku powstała rezydencja magnacka nawiązująca swoim wyglądem do barokowych pałaców królów francuskich, stąd jego nazwy: „Wersal Polski”, „Wersal Podlaski”, „Wersal Północy”. Obecnie w budynku pałacu ma siedzibę Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Budynek jest częściowo udostępniony zwiedzającym. Pałac jest otoczony najlepiej zachowanym w Polsce barokowym ogrodem.
Więcej o Barokowym Białymstoku: https://bof.org.pl/pl/perly-bof/740-barokowy-bialystok
- Dworska Choroszcz
Kluczowym produktem turystycznym w gminie Choroszcz jest zespół pałacowo-parkowy Branickich z Muzeum Wnętrz Pałacowych. Pałac został wybudowany w latach 1725-1730 i stanowił letnią rezydencję rodu Branickich. Pałacyk, według XVII-wiecznych wzorów francuskich, stanął na sztucznie usypanej wyspie. Podczas I wojny światowej, w 1915 r. został spalony przez Rosjan. W latach 60. XX wieku rezydencję odbudowano, według projektu Stanisława Bukowskiego. Obecnie w budynku mieści się Muzeum Wnętrz Pałacowych, filia Muzeum Okręgowego w Białymstoku z ekspozycją mebli, wyrobów porcelanowych, zabytkowych zegarów, lichtarzy i kobierców.
Więcej o Dworskiej Choroszczy: https://bof.org.pl/pl/perly-bof/741-dworska-choroszcz
- Rzeczpospolita Rzemieślnicza
Gmina Czarna Białostocka to obszar wyjątkowo bogaty pod względem zachowanego dziedzictwa kulturowego – ostoja artystów ludowych, reprezentujących ginące zawody. Tu poznać można stare, rękodzielnicze techniki i umiejętności: kowalskie, garncarskie, tkactwa dwuosnowowego, łyżkarskie, pisankarskie i inne. Miejscem integrującym te aktywności stało się Centrum Rękodzieła Ludowego w Niemczynie – kluczowy produkt turystyczny Gminy Czarna Białostocka. Jest to placówka kulturalno-edukacyjna, funkcjonująca od 2010 roku.
Więcej o Rzeczpospolitej Rzemieślniczej: https://bof.org.pl/pl/perly-bof/743-rzeczpospolita-rzemieslnicza-czarna-bialostocka
- Kopalnie Krzemienia
Kluczowym produktem turystycznym obszaru gminy Dobrzyniewo Duże są kopalnie krzemienia, znajdujące się na terenie rezerwatu “Krzemianka”, utworzonego w 1987 roku. Przez najciekawsze fragmenty rezerwatu prowadzi ścieżka przyrodnicza (około 4 km) prezentująca walory przyrodnicze Rezerwatu Krzemianka, a także specjalne atrakcje w postaci barci z pszczołami i prehistorycznymi kopalniami krzemienia. Wzdłuż ścieżki dydaktycznej ułożone są kłody drewna, służące jako ławki, na których można odpocząć. Przez bardziej podmokłe tereny przerzucono kładki.
Więcej o Kopalniach Krzemienia: https://bof.org.pl/pl/perly-bof/744-dobrzyniewo-duze-kopalnie-krzemienia
- Nadnarwiańskie Wojszki
Szczególnie ważne dla rozwoju turystyki w gminie Juchnowiec Kościelny są Wojszki - to miejscowość o wysokich walorach kulturowych, położona w sąsiedztwie doliny rzeki Narew, dogodne skomunikowana. Zachował się opis ceremonii przywitania pod Wojszkami króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w czasie jego podróży z Warszawy do Grodna w 1794 r.. W XVIII wieku we wsi funkcjonował browar. Ponad sto lat później działała tu kuźnia oraz 5 wiatraków. W szkole gramoty (szkoła cerkiewna) uczyło się 23 dzieci. O Wojszkach wspominał w "Potopie" Henryk Sienkiewicz. W okresie międzywojennym Wojszki były jedną z najładniejszych wsi nadnarwiańskich. Misternie ozdobione wiejskie domy są obecnie jedną z największych atrakcji tej miejscowości.
Więcej o Nadnarwiańskich Wojszkach: https://bof.org.pl/pl/perly-bof/748-nadnarwianskie-wojszki-gmina-juchnowiec-koscielny
- Kolejarskie Łapy
Mimo niewątpliwej atrakcyjności środowiska przyrodniczego, kluczowym produktem turystycznym gminy Łapy, integrującym ją z Białostockim Obszarem Funkcjonalnym, jest kolejarska przeszłość. Łapy swój rozwój zawdzięczają oddaniu do użytku 15 grudnia 1862 r. linii kolei warszawsko-petersburskiej ze stacją kolejową w Łapach oraz wybudowaniu przez Francuzów w 1870 r. zakładów naprawy wagonów. W 1870 r. wybudowano zakłady naprawy wagonów "Depo". Pod koniec XIX w. powstała kolejna linia kolejowa biegnąca przez Łapy na trasie Brześć - Ostrołęka - Grajewo. Największy rozwój miejscowości przypada na lata po I wojnie światowej, kiedy warsztaty kolejowe przekształcono w duże i prężnie działające Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego.
Więcej o Kolejarskich Łapach: https://bof.org.pl/pl/perly-bof/752-kolejarskie-lapy-2
- Fabrykancki Supraśl
Rozwój Supraśla można podzielić na trzy fazy: osada klasztorna - miasto przemysłowe - uzdrowisko. O przemysłowych dziejach miasta mówi się stosunkowo niewiele, a to właśnie dzięki włókiennikom, z klasztornej osady Supraśl rozwinął się w miasto o takim wyglądzie i układzie architektonicznym. Dlatego kluczowy produkt turystyczny powinien nawiązywać do Supraśla fabrykantów. Ze wszystkich supraskich fabryk zachowały się do współczesnych czasów tylko dwie, z których jedna spłonęła parę lat temu, a druga stoi pusta i zapomniana. W XIX i na początku XX w. supraskie fabryki zatrudniały setki ludzi, produkując towary poszukiwane zagranicą.
Więcej o Fabrykanckim Supraślu: https://bof.org.pl/pl/perly-bof/753-fabrykancki-suprasl
- Myśliwska Turośń
Kluczowym produktem turystycznym gminy jest dwór myśliwski zbudowany w końcu lat 60. XVIII w. na podstawie planów Jana Henryka Klemma, tego samego, który projektował letnią rezydencję Branickich w Choroszczy. Pod koniec lat 70. XX w. budynek przeszedł na własność Urzędu Gminy w Turośni Kościelnej i po przeprowadzonym generalnym remoncie stał się Gminnym Ośrodkiem Kultury oraz Urzędem Stanu Cywilnego. Obecnie mieści się w nim Gminna Biblioteka Publiczna. Odnowiony dwór dobrze prezentuje swoje późnobarokowe walory.
Więcej o Myśliwskiej Turośni: https://bof.org.pl/pl/perly-bof/756-mysliwska-turosn
- Tradycja i Folklor
Kluczowym produktem turystycznym gminy Wasilków jest Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej. Powstało we wrześniu 2016 r. w wyniku połączenia Białostockiego Muzeum Wsi i Działu Etnografii, wyłączonych ze struktur Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Celem skansenu jest ochrona zabytków architektury drewnianej na Podlasiu, jak również odtworzenie tradycyjnego krajobrazu wiejskiego regionu. Zbiory muzealiów gromadzone w skansenie dokumentują kulturę materialną Białostocczyzny z okresu od końca XIX w. do lat siedemdziesiątych XX w.. Osoby zwiedzające muzeum mogą zobaczyć zabytkową drewnianą architekturę podlaskiej wsi.
Więcej o wasilkowskiej Tradycji i Folklorze: https://bof.org.pl/pl/perly-bof/758-gmina-wasilkow-tradycja-i-folklor
- Mozaika kultur
Kluczowym produktem turystycznym Zabłudowa jest układ urbanistyczny (część miasta z XVI-XVIII w.). W 1553 r. Zabłudów otrzymał prawa miejskie z rąk króla Zygmunta Augusta, potwierdzone przez króla Jana Kazimierza sto lat później. Zaprojektowany w XVI w. rynek i przylegająca do niego prostokątna sieć ulic zachowały swój niezmieniony kształt do dnia dzisiejszego. Część miasta Zabłudowa stanowi cenny przykład współistnienia na jednym terenie zespołu wiejskiego i rezydencjonalnego.
Więcej o zabłudowskiej Mozaice kultur: https://bof.org.pl/pl/perly-bof/760-mozaika-kultur-gmina-zabludow
Projekt współfinansowany są ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina 2014–2020 w ramach projektu „We open border together”